Na wielu ilustracjach pokazuących rozprzestrzenianie się “Czarnej Śmierci”, pandemii która według wielu opisów w połowie XIV wieku zabiła prawie 1/3 populacji Europy, znajdują się miejsca do których zaraza ne dotarła. Był to port w belgijskiej Brugii, włoski Mediolan, pogranicze francusko-hiszpańskie oraz prawie całe terytorium Królestwa Polskiego. Istnieje wiele teorii próbujących wyjaśnić powody ominięcia tych terenów przez zarazę. O ile na przykład w przypadku Mediolanu powodem mogły być drastyczne środki kwarantanny zastosowane przez władze miejskie – Mediolan całkowicie odizolowano a domy chorych zamurowywano z nimi w środku, to sytuacja nie jest już tak jasna w innych miejscach, zwłaszcza w Polsce. Choć wśród badaczy nie ma wciąż zgody co do tego czym rzeczywiście była “Czarna Śmierć”, dzisiejsi epidemiolodzy twierdzą, że szczury i pasożytujące na nich zakażone pchły były odpowiedzialne jedynie za początek epidemii bo w późniejszym okresie wirus przenosił się w powietrzu, więc odpowiedź nie leży raczej w mniejszej ilości tych gryzoni na niektórych terenach. Niektórzy historycy wskazują na kwarantannę, którą miał zarządzić król Kazimierz Wielki, zmuszając karawany kupieckie do kilkudniowego postoju na granicach państwa oraz przed wjazdem do miast. Jednak nawet jeśli jest to prawda (nie jest to wystarczająco udokumentowane) trzeba sobie uświadomić, że granice w średniowieczu były bardzo “płynne” i niemożliwe było ich całkowite uszczelnienie. Co ciekawe, w Polsce pojawiały się w tym czasie duże fale uchodźców, Żydów wyrzucanych z innych państw i obwinianych między innymi za rozprzestrzenianie epidemii. Nie jest wykluczone, że spopularyzowali oni nieco inne zwyczaje higieny – np. z racji na nakazy religijne musieli w ciągu dnia wielokrotnie myć ręce itd., więc być może także przyczynili się do znacznie mniejszej ilości ofiar na terenach Polski. Jedna z poważniejszych i ciekawszych teorii mówi o podwójnej odporności zmutowanego genu, który chroni niektórych mieszkańców Europy przed zakażeniem się wirusem HIV. Naukowcy starając się wytłumaczyć dlaczego niektóre osoby nie chorują na AIDS mimo wielokrotnej styczności z wirusem odkryli, że za odporność odpowada zniekształcony gen, który nie dopuszcza wirusa do komórek w organiźmie. Starając się znaleźć moment w którym po raz pierwszy pojawiła się mutacja, doszli do wniosku że było to ok. 700 lat temu, właśnie podczas pandemii “Czarnej Śmierci”, co pozwoliło przetrwać dużej części populacji. Nie jest jednak jasne czy ta skuteczna i naturalna ochrona z czasów średniowiecznej zarazy pozostała częścią naszego systemu obronnego przeciw nowym zagrożeniom i rzeczywiście wyjaśnia tajemnicę “cudownego ocalenia” takich miejsc jak Polska.
“Czarna śmierć – termin określający jedną z największych epidemii w dziejach ludzkości, panującą w XIV-wiecznej Europie. Obecnie za jej przyczynę uważa się bakterię Yersinia pestis (zwaną też pałeczką dżumy), powodującą dżumę, na co wskazuje analiza DNA ofiar zarazy. Epidemia czarnej śmierci wybuchła w Azji Środkowej, być może Chinach, skąd przez jedwabny szlak w 1346 dostała się na Krym, skąd prawdopodobnie rozniosły ją pasożytujące na zamieszkujących ówczesne statki handlowe szczurach śniadych pchły. Szacuje się, że szerząc się w Europie i okolicach Morza Śródziemnego, przyczyniła się do śmierci (w zależności od szacunków) 30–60% ówczesnej populacji Europy, ogólnie zaś przyczyniła się do spadku ogólnoświatowej liczebności ludzkiej z 450 milionów do 350–375 milionów w XIV wieku.”
(wiki, pbs.org, wgbh foundation)
