Nieznaną świątynię solarną sprzed 4500 lat odkryli polscy i włoscy archeolodzy w pobliżu Kairu.
Do odkrycia doszło na stanowisku Abu Gurab, około 20 kilometrów na południe od Kairu, podczas badań pozostałości świątyni solarnej odkrytej w XIX wieku i zbudowanej przez Niuserrę, władcę panującego w czasie V dynastii, pomiędzy rokiem 2400 a 2370 p.n.e. (Ruiny te z racji na spektakularne pozostałości kamienne, nazywane są przez wielu turystów “Gwiezdnymi Wrotami”, na cześć popularnego kiedyś serialu science-fiction). Zespół archeologów z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk oraz Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu w Neapolu, pod przewodnictwem profesora Massimiliana Nuzzolo, odkrył, że pod ruinami tego budynku znajduje się wcześniejszy – nieznana dotychczas i poszukiwana przez badaczy świątynia solarna. Wśród znalezisk są pieczęcie wymieniające władców poprzedzających okres panowania Nyusera, używane jako korki/zatyczki w naczyniach ceramicznych, podstawy dwóch kolumn wapiennych oraz wykonany z tego samego materiału portyk świątyni. Badacze znaleźli też dużą ilość dzbanów piwnych, wydatowanych na połowę XXV wieku p.n.e., z których część wypełniona była rytualnym błotem, używanym podczas specjalnych ceremonii. Sam budynek, okazałych rozmiarów, który Niuserre najwyraźniej kazał rozebrać by postawić własną świątynię, wybudowano z cegieł błotnych.
Świątynie solarne były budowane w ciągu stosunkowo krótkiego okresu długości około stulecia podczas panowania V dynastii (połowa III tysiąclecia p.n.e., przez badaczy zazwyczaj nazywany okresem Starego Państwa) i odegrały przełomową rolę zarówno w religijnym, jak i ekonomicznym aspekcie życia w ówczesnym Egipcie. Budowle te zostały jednak nagle opuszczone do końca panowania V dynastii, a przez kilka pokoleń nie zastąpiono ich innymi porównywalnymi budowlami. Najważniejszym aspektem funkcjonowania świątyń solarnych był fakt, iż stanowiły pierwsze sanktuaria w cywilizacji faraońskiej, które przeznaczone były wyłącznie do sprawowania kultu solarnego boga Ra. W ciągu całej historii Egiptu bóg ten był uznawany za najwyższe bóstwo kreacyjne, zaś świątynie ku jego czci wznoszono na terenie całego kraju. W szczególnym momencie historii Egiptu, a mianowicie podczas panowania sławnego faraona-heretyka Echnatona w połowie II tysiąclecia przed naszą erą, bóg słońca osiągnął takie znaczenie, że pozostałe bóstwa zostały strącone z piedestału, co stworzyło warunki dla przyszłego rozwoju współczesnych religii monoteistycznych (uznających istnienie jednego boga, np. judaizm, chrześcijaństwo, islam). Mimo tak wielkiego ich znaczenia w historii starożytnego Egiptu, nasza wiedza o świątyniach słońca jest nadal niedokładna. Jest to tym bardziej prawdziwe gdy weźmiemy pod uwagę fakt, że z sześciu świątyń znanych ze źródeł historycznych, dotychczas odsłonięto tylko dwie. Z tych dwóch tylko jedna – świątynia słońca Niuserre, położona na stanowisku Abu Gurab, ok.20 km na południe od Kairu – jest nadal zachowana w dostatecznym stopniu aby dać nam pewne pojęcie o tym, jak wyglądały takie świątynie. Obecne wykopaliska prowadzone przez profesora Nuzollo z Polskiej Akademii Nauk, są częścią interdyscyplinarnego projektu badawczego mającego na celu pogłębienie wiedzy na temat świątyń solarnych. Intencją projektu jest nie tylko poznać charakter rytuałów i ceremonii mających miejsce w świątyni, ale przede wszystkim codzienne życie społeczności zamieszkujących jej okolicę. W ciągu ostatnich lat kierownik niniejszego projektu przeanalizował wszystkie dostępne źródła historyczne oraz mapy przygotowane przez podróżników i odkrywców podczas dwóch ostatnich stuleci. Studia te wykazały możliwość istnienia nieznanych dowodów archeologicznych na terenie pomiędzy tymi świątyniami, które w przeszłości opisano na różne sposoby, a które następnie zaginęły. Końcowym wynikiem projektu będzie stworzenie Systemu Informacji Historyczno-Geograficznej (Historical Geographical Information System – HGIS) działającego w trybie wolnego dostępu, dostarczającego danych na temat świątyń solarnych i spokrewnionego zagadnienia kultu solarnego w Egipcie w III tysiącleciu p.n.e.
Źródło: CNN, Projekty NCN gov.pl, Charles University, wiki.
