Podczas wykopalisk prowadzonych w starożytnym mieście Comana Pontica w Turcji, położonym w na terenie Pontu, dawnej krainy historycznej, odkryto kamiennego skarabeusza sprzed ponad 3 tysięcy lat.
Comana Pontica była ważnym miastem w czasie panowania Hetytów oraz w okresie hellenistycznym. W Comanie znajdowała się między innymi olbrzymia świątynia bogini Ma, którą odwiedził między innymi Juliusz Cezar i Strabon. Inskrypcja na odkrytym zabytku wskazuje na faraona Totmesa III, szóstego władcy 18 dynastii starożytnego Egiptu, który rządził krajem w latach 1479-1425 p.n.e. Badacze nie są pewni czy skarabeusz był używany jako pieczęć czy może służył jako amulet. Pierwotnie takie skarabeusze były używane jako amulety mające chronić właściciela, ale z czasem zaczęto je używać także jako pieczęcie czy nawet mapy, jak pokazuje przykład skarabeusza Netert Mudat, na którym widać rzekę Nil oraz położone na obu brzegach miasta i świątynie. Podobne przykłady skarabeuszy do znalezionego w Comanie, również wymieniające Totmesa III, znajdowane były w różnych lokalizacjach wokół Morza Śródziemnego i wskazują na to, że zabytki te były w użyciu do V i IV wieku p.n.e. Naukowcy przypuszczają, że w odróżnieniu od innych władców, kult boskości Totmesa III przetrwał wieki po jego śmierci, co może tłumaczyć popularność skarabeuszy z jego imieniem. Podczas trwających od roku 2004 wykopalisk, W Comanie odnaleziono wiele starożytnych zabytków, w tym bite w mieście monety.
Zdjęcia: wiki, British Museum, Daily Sabah.
Netert Mudat. Najstarsza znana mapa Nilu i Starożytnego Egiptu 1782-1570 p.n.e.
Totmes III, 1479-1425 p.n.e.
