Podczas badań archeologicznych prowadzonych we wschodniej Francji, odkryto starożytne cmentarzysko, które było zarezerwowane dla dzieci.
Do odkrycia doszło na terenie dawnej cytadeli w Langres we wschodniej Francji, gdzie prowadzone są wykopaliska ratunkowe poprzedzające adaptację dawnych budynków wojskowych na cele mieszkaniowe. Budowana od 1842 roku twierdza jest „ostatnią francuską cytadelą”, ostatecznym przykładem tych bastionowych fortec budowanych przez trzy stulecia w bezpośrednim sąsiedztwie miast w celu ich ochrony lub kontroli. Z tego terenu znane były trzy cmentarzyska z okresu gdy kultura celtycka w podbitej przez Rzymian Galii ulegała wpływom i stopniowej transformacji, łączącej nowe wzorce rzymskie z tradycyjnymi zwyczajami i wierzeniami. Dzięki najnowszym badanion okazało się, że nazywane z racji na swoje położenie “cmentarzyskiem południowym”, datowane na I i II wiek n.e., było zarezerwowane na pochówki dziecięce. Na mierzącym 360m2 (prostokąt o wymiarach 20m x 18m) fragmencie odkryto 14 grobów bardzo małych dzieci, w tym wcześniaków, niemowląt które zmarły w trakcie porodu lub około miesiąca po nim. Większość dzieci nie była poddana kremacji, co oddaje zwyczaje opisane w literaturze. Historyk Pliniusz Starszy pisał w swojej “Historii Naturalnej”, że dziecko któremu nie wyrosły jeszcze zęby (do około 6 miesiąca życia) jest zbyt młode na stos pogrzebowy. Na odkrytym cmentarzysku występują jednak również kremacje, co może pokazać, że podejście Pliniusza nie było powszechne. Podobnie jest zresztą z innymi aspektami pochówków. U starożytnych rzymskich autorów bardzo często mówi się o tym, że żałobę należy odczuwać tylko wobec dzieci zmarłych powyżej pierwszego roku życia (w takim wypadku według prawa powinna trwać miesiąc), ale już wobec śmierci niemowląt należy zachować daleko idącą powściągliwość i nie okazywać emocji. Wpływ na takie podejście miała zapewne wysoka śmiertelność dzieci, która wynosiła do 50% przed ukończeniem 10 roku życia i która wymagała dość racjonalnego podejścia do kwestii wczesnego rodzicielstwa. Jednak, jak pokazują odkrycia na cmentarzysku w Langres oraz innych znanych miejscach pochówków niemowlęcych z terenów Cesarstwa Rzymskiego, rodzice przeżywali również śmierć nowonarodzonego dziecka – w Langres połowa z odkrytych niemowląt była wyposażona w monetę ofiarną, włożoną do rączki lub pod plecy zmarłego dziecka. Do jednego z grobów włożona była szklana buteleczka zawierająca perfumowany balsam oraz mała butelka/waza z terakoty. Z kolei na przykład na cmentarzysku odkrytym w Pompejach znaleziono szczątki niemowlęcia, którego kształt wskazywał na to, że jego główka została precyzjnie ułożona na poduszce. W innych tego typu grobach na terenie Italii znajdowano też inne artefakty – zęby zwierząt czy amulety mające zapewne chronić duszę dziecka w zaświatach, co pokazuje głęboką troskę rodziców. Badania na terenie cytadeli w Langres będą kontynuowane.
Źródło oraz zdjęcia: Komunikat INRAP 29/04/2021 oraz “Infant Death and Burial in Roman Italy”, Journal of Roman Archaeology 24, 2011 99-120, wiki.
