Nowe studium pokazuje wpływ imigracji w Skandynawii na przestrzeni ostatnich 2 tysięcy lat.
Badacze z Uniwersytetu Sztokholmskiego podjęli się zbadania jaki wpływ miały ruchy migracyjne na obecną populację Skandynawii. Naukowcy wiedzieli, że Skandynawia w czasach wikingów była zasiedlana przez imigrantów z Europy Północnej i Wysp Brytyjskich, mniej więcej między 750 a 1050 rokiem n.e. Jednak to, jak imigracja wyglądała przed i po tym okresie, jest mniej jasne. Problemem są głównie zwyczaje pogrzebowe polegające na kremacji, co uniemożliwia pozyskanie do badań cząsteczek DNA. Aby uzyskać materiał genetyczny poprzedzający Erę Wikingów, naukowcy musieli szukać nietypowych pochówków. Taką okazję dostarczyły między innymi szczątki osób zamordowanych podczas masakry w Sandby Borg na Olandii pod koniec V wieku n.e. Sandy Borg to okrągły i dobrze umocniony fort, jeden z 15 odkrytych do tej pory na wyspie. Archeolodzy badający fort znaleźli w nim pięć skarbów wykwintnej biżuterii, zawierających brosze, wisiory, pierścienie i szklane paciorki z okresu wędrówek ludów. Odkryto też szczątki kilkudziesięciu osób, w tym kobiet i dzieci, którzy nie zostali pochowani ani poddani kremacji. Na znalezionych kościach ludzkich widoczne są wyraźnie ślady uderzeń, w wielu wypadkach od tyłu lub z boku, co wskazuje na nagły, gwałtowny atak i zaskoczenie obrońców. Badaczom udało się rozszyfrować starożytne genomy sześciu mężczyzn i jednej kobiety zabitych w Sandby Borg. Ich DNA, wraz z próbkami z kilku innych wczesnych miejsc, wykazało, że Skandynawowie z epoki żelaza, kilka wieków przed Epoką Wikingów, byli genetycznie podobni do siebie i spokrewnieni ze współczesnymi Szwedami. Więcej genomów z innych stanowisk potwierdza, że około 750 roku n.e., gdy nowe techniki żeglarskie umożliwiły skandynawskim kupcom i najeźdźcom wyruszenie daleko poza ich zakątek Bałtyku, do Skandynawii rozpoczął się napływ imigrantów. W różnych częściach Skandynawii pojawiają się ludzie o genetycznym pochodzeniu z Wysp Brytyjskich, wschodniego Bałtyku i „uralskiego” pochodzenia z Syberii. Na przykład w Szwecji i Danii jest więcej zachodnich przodków, a wschodnie wpływy przeważają na wyspie Gotlandia. Inna, znacznie późniejsza tragedia dostarczyła dalszych dowodów na kolejne fazy imigracji. W 1676 roku szwedzki okręt wojenny Kronan z conajmniej 600 osobami na pokładzie, wywrócił się i częściowo eksplodował, tonąc na Bałtyku, zaledwie 6 kilometrów od wybrzeża Olandii. Wrak jest świetnie zachowany – począwszy od 1981 roku podwodni archeolodzy wydobyli monety, tekstylia, sprzęt wojskowy i dziesiątki szkieletów z zimnych głębin o niskiej zawartości tlenu. Geny marynarzy Kronana odzwierciedlają przekrój szwedzkiego społeczeństwa w tamtym czasie, od oficerów wyższej klasy po załogi dział na dolnym pokładzie. Większość szkieletów należy do mężczyzn w wieku 20 i 30 lat. Można uznać, że jeśli wyniki badań z Sandby Borg reprezentowały obraz populacji Skandynawii „przed”, Kronan pokazał badaczom obraz „po”. Co najciekawsze mężczyźni, którzy zginęli na pokładzie Kronana, bardzo przypominali współczesnych Szwedów i wykazywali silne podobieństwa do ludzi z Sandby Borg, co sugeruje, że imigracja z Wysp Brytyjskich i wschodniego Bałtyku w czasach wikingów nie pozostawiła większego śladu na profilu genetycznym Skandynawów. Wyniki zmusiły zespół badawczy do poszukiwania możliwych wyjaśnień. Jedną z możliwości jest to, że imigranci z czasów wikingów nie byli typem ludzi, którzy osiedlali się i zakładali rodziny. Mogli na przykład przybyć jako kupcy lub dyplomaci albo jako członkowie grup społecznych, które zazwyczaj nie miały dużych rodzin – nie zapominajmy o chrześcijańskich mnichach czy niewolnikach. Naukowcy mają nadzieję, że wyniki genetyczne pomogą również poznać bardziej osobiste historie, jak na przykład z których części Szwecji pochodzili członkowie załogi Kronana, lub okoliczności masakry w Sandby Borg. Według jednej z teorii monety rzymskie znalezione w forcie sugerują, że jego mieszkańcy nie pochodzili z Olandii, co mogło sprawić, że stali się celem przemocy.
Źródło: https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(22)01468-4 , Science org, Lars Einarsson, Kalmar County Museum, Sebastian Jakobsson, Jan-Henrik Fallgren, Daniel Lindskog, world archaeology com.
