Nowe badania bogatego pochówku starożytnego władcy sprzed 5 tysięcy lat zaskoczyły archeologów i mogą być śladem po matriarchacie.
W roku 2008, w pobliżu Sewilli w Hiszpanii, doszło do odkrycia wyjątkowego grobowca. Pochowany z kłami słonia, grzebieniem z kości słoniowej, skorupą strusiego jaja, sztyletem wykonanym z kryształu kwarcu i krzemiennym sztyletem inkrustowanym bursztynem, zmarły był najwyraźniej kimś ważnym. Na podstawie analizy dobrze zachowanej kości miednicy specjaliści wstępnie zidentyfikował liczący 5000 lat szkielet jako należący do „prawdopodobnie młodego mężczyzny”, który zmarł w wieku od 17 do 25 lat. Zespół europejskich archeologów nazwał szczątki „mężczyzną z kości słoniowej” i rozpoczał szczegółowe badania tego spektakularnego znaleziska. W roku 2021 naukowcy zastosowali nową metodę badań molekularnych, aby potwierdzić płeć szkieletu. Ku zdumieniu badaczy okazało się, że „mężczyzna z kości słoniowej” był w rzeczywistości młodą kobietą. Według naukowców z Uniwersytetu w Sewilli i Uniwersytetu Wiedeńskiego zęby trzonowe i siekacze nowo ochrzczonej “damy z kosci słoniowej” zawierają gen AMELX, który bierze udział w produkcji szkliwa zębów i który znajduje się na chromosomie X. Odkrycie sugeruje, że kobiety zajmowały również wiodące stanowiska w europejskim społeczeństwie epoki miedzi między rokiem 2900 a 2650 p.n.e. Dzięki najnowszym odkryciom wielu naukowców stawia tezę, że społeczeństwa w tym regionie świata mogły być silnie matriarchalne. Innymi słowy, współczesny skoncentrowany na mężczyznach pogląd na pozostałości archeologiczne mógł przeoczyć możliwe społeczeństwo matriarchalne w starożytnej Europie. To prawdziwie rewolucyjna teza, która znajduje potwierdzenie w tym konkretnym przypadku – naukowcy skatalogowali w grobowcu różnorodne cenne przedmioty, w tym duży talerz ceramiczny zawierający pozostałości wina i konopi indyjskich, małe miedziane szydło i różnorakie kawałki krzemienia. Kobieta została nawet pochowana wraz z dużym kłem słonia afrykańskiego, ważącym 1,8 kilograma, który był wtedy szczególnie cennym towarem. Wydaje się, że kilka pokoleń po jej śmierci pamięć o zmarłej była podtrzymywana i odwiedzający miejsce pochówku pozostawili jeszcze więcej przedmiotów z kości słoniowej w pobliżu jej grobu, w tym olśniewający kryształowy sztylet z rękojeścią z kości słoniowej. „Ilość i jakość zespołu artefaktów użytych jako ofiara pogrzebowa sugeruje, że ta młoda osoba była najbardziej prominentną społecznie osobą w całej epoce miedzi przed tak zwaną kulturą pucharów dzwonowatych na Półwyspie Iberyjskim 5 tysiecy lat temu” – piszą autorzy badania. Co najważniejsze, miejsca pochówku mężczyzn w tym czasie bledną w porównaniu z “damą z kości słoniowej”. Jedyne inne miejsce pochówku o podobnym stopniu zamożności, zawiera głównie szczątki kobiet i znajduje się zaledwie 100 metrów od odkrytego grobu “damy”. Megalityczny grobowiec zawiera szczątki około 25 osób, pochowanych obok złotych ostrzy, kryształowych grotów strzał i bursztynowych koralików około roku 2875-2635 p.n.e. Ciała zostały złożone w kręgu, co może sugerowac, że kobiety te były prawdopodobnie grupą specjalnych kapłanek. „Ani w Walencji, ani w całej iberyjskiej epoce miedzi nie znaleziono żadnego innego grobu, który choćby w najmniejszym stopniu dorównywałby bogactwem materialnym i wyrafinowaniem tym dwóm grobom” – podsumowuje zespół naukowców pracujących nad odkryciem “damy z kości słoniowej. Opierając się na swoich ustaleniach, badacze sadza, że między końcem IV a początkiem III tysiąclecia p.n.e. w południowo-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego „kobiety cieszyły się wysokim statusem społecznym, którego nie osiągali mężczyźni”. Ponieważ w tym czasie w tym regionie pochówki dzieci nie były bogate, archeolodzy podejrzewają, że status społeczny w starożytnym społeczeństwie nie był dziedziczony przez urodzenie. Zamiast tego “dama” i inne kobiety-liderki prawdopodobnie osiągnęły swoje wysokie pozycje dzięki charyzmie i osiągnięciom.
Źródło: Grupa badawcza Atlas – Uniwersytet w Sewilli, https://www.nature.com/articles/s41598-023-36368-x
