Zabytki, które w sposób wiarygodny można powiązać z Zakonem Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona (potocznie zwanym Zakonem Templariuszy), można dosłownie policzyć na palcach. Dzięki swojej tragicznej historii templariusze stali się źródłem wielu legend i fantastycznych mitów, zacierając obraz surowych i pobożnych mnichów-rycerzy będących bohaterami średniowiecznej Europy. Jedną z bardziej trwałych legend związanych z templariuszami jest ta mówiąca o nich jako strażnikach “Świętego Graala”. Tu również mit ściera się z faktami, ale w najprostszej interpretacji Graalem jest kielich użyty przez Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy. Rzeczywiście, templariusze znani byli w średniowieczu z tego, że gromadzili znaczne ilości ważnych relikwi i jest dość prawdopodobne, że “polowali” na szczególnie ważne i rzadkie sztuki, do których z całą pewnością należałby Graal. Tym ciekawszy jest zabytek przedstawiony na zdjęciach, który oferowany jest na sprzedaż (za nieujawnioną dotąd cenę) przez jeden z domów aukcyjnych, jako pochodzący “ze starej, londyńskiej kolekcji, z udowodnioną proweniencją”. Ten alabastrowy kielich z czterema wizerunkami krzyża, znaleziony został na terenie twierdzy templariuszy w Tomar w Portugalii. Templariusze rozbudowywali zamek i miasto Tomar od 1160 i co najważniejsze, nie przestali działać po roku 1312, gdy po oskarżeniu o czary i herezję zakon został oficjalnie rozwiązany. Portugalscy templariusze byli w tej szczęśliwej sytuacji, że w osobie tamtejszego króla znaleźli ważnego sprzymierzeńca i obrońcę, który nie zgodził się na ich prześladowanie na swoim terytorium i w 1319 templariusze po prostu zmienili nazwę na “Zakon Chrystusa”, zachowując dawne przywileje i posiadłości. Ze względu na kontekst znaleziska oraz wyryte symbole, kielich datowany jest przez specjalistów na lata 1160-1223 a więc z całą pewnością można go powiązać z templariuszami. Rodzaj alabastru nie jest spotykany w Portugalii, więc nie można wykluczyć, że kielich trafił do Tomar jako “Graal” (być może w 1307, ze zbiegłymi przed aresztowaniami we Francji templariuszami), lub został nabyty lub zdobyty przez zakonników podczas jednej z wypraw krzyżowych. Musimy pamiętać o tym, że w tym czasie raczej niemożliwe było znalezienie specjalisty, który byłby w stanie precyzjnie wydatować jakikolwiek zabytek, więc templariusze mogli wejść w posiadanie kielicha w dobrej wierze, ufając proweniencji oferowanej przez sprzedawcę. Handel relikwiami był w średniowieczu jednym z najbardziej intratnych “biznesów” i “rynek” był wręcz zasypany różnego rodzaju fałszerstwami. Oczywiście to czy kielich ten był uznawany przez templariuszy za ten użyty przez Chrystusa jest czystą spekulacją. Mógł on być po prostu ważną relikwią, używaną przez zakonników z innej przyczyny. Czy kielich mógł być znacznie starszy a templariusze po prostu go ozdobili, identyfikując jako prawdziwy “Święty Graal”? Teoretycznie nie można tego wykluczyć, tym bardziej że w wyrytej symbolice, według niektórych interpretacji, powtarza się motyw słońca i osiemnastu promieni, często symbolizującego Chrystusa – Światło Życia. Badania powierzchni kielicha wskazują na ślady czynnych substancji kwasowych (wino?) wewnątrz i “okopcenia” na zewnątrz. Dla zwolenników historycznych tajemnic ciekawostką musi być wynik datowania woskowej (być może jest to wosk pszczeli) substancji znalezionej w śladowej ilości wewnątrz kielicha. Badanie metodą radiowęglową C14 przeprowadzone przez renomowane laboratorium Uniwersytetu w Glasgow wykazało, że ta tajemnicza substancja liczy sobie minimum…50 tysięcy lat! Wygląda to na oczywistą pomyłkę, ale nie ma obecnie możliwości powtózenia badań. Niestety musimy założyć, że niezależnie od tego kto w tej chwili posiada ten unikalny zabytek, prawdopodobnie nigdy nie dowiemy się jaka jest prawdziwa historia i jakie tajemnice (być może zawarte w czterech motywach krzyża) związane są z kielichem, ewidentnie wyróżnionym przez legendarnych mnichów-rycerzy.
